Gdyby wieża Eiffla wyobrażała wiek Wszechświata, warstwa farby na najwyższej gałce na jej szczycie odpowiadałaby udziałowi człowieka

Projekt

Za twórcę wieży uważa się Alexandre Gustave Eiffel’a (1832-1923), francuskiego inżyniera i konstruktora (m.in. wiaduktów, śluz i mostów). Eiffel był jednym z przeciwników dominującego w XIX w. w architekturze akademizmowi, którego zwolennicy uważali stal i żelazo za prosty materiał konstrukcyjny, i chciał swoim projektem wykazać, że budowle wykonane z żelaza będą stanowiły jeden z nurtów nowoczesnej architektury.

W istocie twórcami projektu, zgłoszonego do konkursu na budowlę mającą uświetnić wystawę, byli dwaj pracownicy biura konstrukcyjnego Gustave Eiffel’a: Maurice Koechlin i Émile Nouguier. W dniu 18 września 1884 r. Eiffel, Koechlin i Nouguier zgłosili patent zarejestrowany pod numerem 164364. Projekt został zaprezentowany publicznie. 12 grudnia Eiffel odkupił prawa autorskie od Koechlina i Nouguiera, wraz z prawami do własności intelektualnej projektu.

W 1884 roku opracowano wiele projektów wież o wysokości 300 metrów, ale minister handlu, który był odpowiedzialny za wystawę, wybrał projekt zaprojektowany przez Eiffel'a. Początkowo planowano zbudowanie wieży w kształcie mostu nad Sekwaną, ale ze względu na złe podłoże na brzegach rzeki, nie było to możliwe do zrealizowania. Spośród 107 propozycji lokalizacji wieży, ostatecznie zdecydowano się na umieszczenie jej na Polu Marsowym, gdzie miała odbyć się wystawa.

Budowa

W 1886 r. rozpoczęto przygotowania terenu pod budowę wieży, którą następnie kierował Maurice Koechlin od 1887 r. Zaprojektowano cztery kamienne fundamenty o powierzchni ponad 650 m² każdy, sięgające 14 m pod ziemię od strony Pola Marsowego i 8 m z drugiej strony. Prace nad fundamentami ukończono 30 czerwca 1887 r.

Wiele osób ze środowisk artystycznych i architektonicznych sprzeciwiało się budowie wieży, twierdząc, że będzie ona szpeciła widok miasta. Mimo to projekt został zrealizowany, a już miesiąc po rozpoczęciu prac, 14 lutego 1887 r., dziennik "Le Temps" opublikował słynny "Protest artystów" przeciwko budowie wieży. Wśród sygnatariuszy byli malarze Léon Bonnat, William Bouguereau i Ernest Meissonnier, poeci François Coppée, Leconte de Lisle i Sully-Prudhomme, pisarze Aleksander Dumas (syn), Guy de Maupassant, Edouard Pailleron i Victorien Sardou, architekt Charles Garnier, kompozytor Charles Gounot i rzeźbiarz Eugène Guillaume. Przeciwnicy wieży podawali różne argumenty, w tym, że dodawanie elementów fallicznych (a taką właśnie uważali wieżę) do kobiecego miasta Paryża jest barbarzyństwem. Jednakże prace budowlane prowadzono zgodnie z planem. Rozpoczęto je w 1886 roku pod kierownictwem Maurice'a Koechlina, a 30 czerwca 1887 roku zakończono budowę czterech kamieni fundamentowych o powierzchni ponad 650 m² każdy, sięgających 14 m pod ziemię od strony Pola Marsowego i 8 m z drugiej strony.

Po roku cztery słupy zostały połączone w platformę. Elementy metalowe produkowano w fabryce Eiffla w Levallois-Perret. Po przetransportowaniu ich na plac budowy łączono je według projektu. Pracowano po 10 godzin dziennie.

Otwarcie

31 marca 1889 r. Eiffel wywiesił flagę francuską.

Koszty budowy wieży wyniosły 7,8 mln franków, co dzisiaj odpowiada około 65 mln złotych. Niemniej jednak już w ciągu pierwszych pięciu miesięcy od otwarcia wieży dla turystów, czyli do końca 1889 roku, zwrócono około 75% wydatków. Ponadto, dodatkowe zyski przynosiła sprzedaż figurek w kształcie wieży.

Po zakończeniu wystawy wieża Eiffela stała się wielką atrakcją turystyczną. Wprawdzie niektórzy opowiadali się za jak najszybszą rozbiórką wieży, jednak dzięki dużym zyskom, jakie przynosiła z turystów, zdecydowano o jej pozostawieniu na kolejne 20 lat. Gustave Eiffel nie chciał jednak, aby jego dzieło zostało zniszczone, więc na szczycie wieży zainstalował laboratorium aerodynamiczne i meteorologiczne.

Wieżę Eiffel’a uratowały próby telegrafu bezprzewodowego (także nazywanego "bez drutu"), których dokonywali m.in. Julian Ochorowicz w 1903 roku. Okazało się, że wieża jest idealnym odbiornikiem i nadajnikiem sygnałów. Wynalazek zainteresował armię francuską, co zapobiegło rozbiórce wieży. Przed I Wojną Światową uznano ją za obiekt militarny, a służyła Paryżowi jako źródło łączności z posterunkami wojskowymi na granicy z Niemcami, zastępując gołębie pocztowe, które wcześniej były wykorzystywane do przekazywania informacji.

Podczas wojny na wieży zainstalowano także aparaturę do zagłuszania niemieckich radiostacji, co b. skutecznie dezorganizowało pracę łączności Armii Niemieckiej m.in. podczas bitwy nad Marną w lecie 1914 r.

Dalsze lata

Wraz z upływem czasu, wieża zmieniła swoją wysokość w związku z instalacją różnych anten na jej szczycie. W momencie otwarcia w 1889 roku miała wysokość 312,27 m, a obecnie mierzy 324 m. Jej wysokość zmienia się o 18 cm w zależności od temperatury, a pod wpływem wiatru kołysze się na 6-7 cm. Konstrukcja wieży składa się z 18,038 części metalowych i około 2,5 mln nitów. Razem z betonowymi filarami, jej całkowita masa wynosi około 10 000 ton. Nacisk wieży na podłoże wynosi 4,5 tony na metr kwadratowy.

Konstrukcja wsparta jest na czterech podstawach o boku 25 m każda. Na wysokościach 57,63 m, 115,73 m i 276,13 m znajdują się tarasy widokowe. Zajmuje obszar kwadratu o boku 125 m. Na sam szczyt wieży prowadzi 1665 stopni. Na wieży dostępne są trzy poziomy widokowe. Pierwszy i drugi są dostępne schodami i windami, trzeci poziom jest dostępny tylko windą. Na poziomach znajdują się kawiarnie, tarasy, a także dawny apartament Gustave Eiffel’a, obecnie udostępniony dla zwiedzających.

W ciągu 125 lat istnienia wieża przechodziła szereg modernizacji i remontów, wymieniano jej windy. Parokrotnie zmieniano bogate oświetlenie wieży. Co siedem lat wieża jest malowana w celu zapobieżenia korozji, podczas tej operacji każdorazowo zużywane jest 50-60 ton farby.

Obecnie Wieża Eiffel’a zajmuje 88 miejsce pod względem wysokości pośród budowli wolnostojących na świecie (ranking obejmuje także budynki już nieistniejące, jak np. wieżowce World Trade Centre w Nowym Joru) oraz 27 pośród wież. Do 2002 r. wieżę odwiedziło 300 mln zwiedzających.