W Łodzi odsłonięto mural poświęcony Joannie Kulmowej

Joanna Kulmowa była pisarką, poetką, autorką sztuk teatralnych, słuchowisk, librett operowych dla dzieci i dla dorosłych. Wydała 30 tomików wierszy, pięć tomów prozy. Ponad 30 utworów scenicznych i słuchowisk radiowych stworzonych przez Kulmową zostało zaadaptowanych na potrzeby teatru, radia i telewizji.

Namalowany na ścianie szkoły w Parku im. Sienkiewicza portret poetki, powstał w ramach projektu "Twarze literatury. Łódzka Galeria Graffiti" firmowanego przez Dom Literatury w Łodzi.

"Joanna Kulmowa była mocno związana z Łodzią i mam nadzieję, że także dzięki tej akcji, poetka stanie się jeszcze bardziej rozpoznawalna w rodzinnym mieście. Chciałbym przy tej okazji przypomnieć, że w korespondencji między Kulmową i Wisławą Szymborską, druga z pań podkreślała, że to ona jest tą gorszą poetką, a wzorem poetki była jednak Kulmowa" - zaznaczył dyrektor łódzkiego Domu Literatury Maciej Robert.

Przypomniał również, że do tej pory w "literackiej" galerii murali w przestrzeni miejskiej pojawiło się pięć murali z wizerunkami sześciu osób - Wisławy Szymborskiej, Andrzeja Stasiuka, Ireny i Juliana Tuwimów, Manueli Gretkowskiej i Jerzego Jarniewicza. Jeszcze w tym roku, w związku z obchodzonym rokiem Witolda Gombrowicza, powstanie poświęcony mu mural.

Mural z portretem Joanny Kulmowej, według projektu Katarzyny Kasprzyk, został namalowany przez Katarzynę Zarembę i Macieja Kasprzyka na ścianie Szkoły Podstawowej Nr 176 w Parku im. Sienkiewicza. To nieprzypadkowa lokalizacja, bo pierwsze miejsce zamieszkania poetki, budynek przy ul. Skienkiewicza 63, znajduje się w pobliżu.

Jak zaznaczyła wiceprezydent Łodzi Małgorzata Moskwa-Wodnicka, dzięki muralowi osoby, które jeszcze nie poznały twórczości Kulmowej, zostaną zachęcone do odszukania informacji o poetce. "Jeśli chcemy rozpocząć obcowanie dzieci z literaturą i poezją, to warto zacząć właśnie od twórczości Joanny Kulmowej" - dodała.

Specjalnej zachęty nie potrzebowały dzieci ze szkoły nr 176, które już po odsłonięciu muralu wyrecytowały kilka utworów poetki. Zaraz potem Ewa Kamińska-Bużałek z Łódzkiego Szlaku Kobiet zabrała uczestników uroczystości na spacer szlakiem Joanny Kulmowej. W planach było odwiedzenie m.in. dwóch kamienic przy ul. Sienkiewicza, w których mieszkała jako dziecko, szkół przy al. Kościuszki, gdzie się uczyła oraz podwórka, będącego miejscem zabaw małej Joasi - co znalazło potem odzwierciedlenie w utworach dorosłej Joanny.

Na trasie spaceru nie zabrakło kawiarni, do której chodziła mama Kulmowej czy dawnej redakcji "Świerszczyka", w której poetka publikowała swoje wiersze.

"Opisy tych miejsc w utworach poetki są bardzo dokładne, a jednocześnie pisane pięknym, poetyckim językiem, a więc głos podczas tego spaceru oddamy samej Joannie Kulmowej, cytując fragmenty jej twórczości" - dodała Kamińska-Bużałek.

Joanna Maria Kulmowa urodziła się 25 marca 1928 r. w Łodzi. W 1952 r., po skończeniu Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej w Łodzi i uzyskaniu dyplomu aktorki dramatu przeniosła się do Warszawy, gdzie studiowała na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Pracowała jako reżyser w teatrach Łodzi, Poznania, Koszalina oraz w Teatrze Wybrzeże, gdzie pełniła funkcję kierownika literackiego.

Przez 35 lat Kulmowa związana była z Ziemią Szczecińską. Jej twórczość z lat 1961-1996 powstała w Strumianach w Puszczy Goleniowskiej (Zachodniopomorskie). Tam z inicjatywy Kulmowej w czasie stanu wojennego działał dziecięcy zespół wokalny i parafialny chór, który występował m.in. w Watykanie przed papieżem Janem Pawłem II. W 1968 r. Kulmowie omal nie stracili domu, kiedy poetka sprzeciwiła się podpisaniu partyjnego wniosku o usunięcie ze Związku Literatów Polskich m.in. Pawła Jasienicy i Stefana Kisielewskiego. Ostatecznie Joanna i Jan Kulmowie wyprowadzili się ze Strumian pod koniec lat 90. i zamieszkali w Warszawie.

Pierwszy tomik wierszy pt. "Fatum na zakręcie" wydała w 1957 r. a następnie wiersze w zbiorze "Stukam, pukam..." (1959 r.), zdradzające wzorowanie się na poezji skamandrytów. W następnych zbiorach, m.in. "Cykuta" (1967 r.) czy "Na ten słodki czas" (1981 r.) ujawniła pełen ironii, przekory i groteski styl. Była również autorką dramatów i słuchowisk.

Popularność przyniosły jej wiersze dla najmłodszych. Wydała m.in. tomiki: "Zimowe słowiki" (1967 r.), "Krześlaki z rozwianą grzywą" (1978 r.) i "Garbatą modlitwę" (1993 r.). Cenione są również jej utwory prozatorskie np. "Wio, Leokadio!" (1965) i "Bajki skrzydlate" (1991).

W 1996 r. Joanna Kulmowa objęła funkcję prezesa warszawskiej SPP. Dwukrotnie zorganizowała wspólnie z Janem Kulmą międzynarodowe spotkania literackie. V i VI Warszawskie Dni Literatury "Polska Rzeczpospolitą wielu narodów" odbiły się szerokim echem w kraju i za granicą.

W 2008 r. została uhonorowana Nagrodą Literacką Miasta Stołecznego Warszawy jako "pisarka dla dzieci" za tom "Kulmowa – dzieciom". Otrzymała również Nagrodę Literacką m.st. Warszawy 2013 za całość dorobku, w kategorii "warszawski twórca". Kulmowa została także odznaczona Medalem Korczakowskim, Złotym Medalem Gloria Artis, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Uśmiechu i wieloma innymi.

Joanna Kulmowa zmarła 17 czerwca 2018 roku; kilka tygodni później pośmiertnie przyznano jej Nagrodę im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Orfeusz dla najlepszego tomu poetyckiego roku 2017 za zbiorek pt. "37".(PAP)

agm/ aszw/