W Poznaniu uczczono pamięć bohaterów powstania wielkopolskiego

Główne uroczystości z okazji rocznicy oraz z okazji przypadającego w środę Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego odbyły się przy pomniku Powstańców Wielkopolskich. Gospodarzem obchodów jest wielkopolski samorząd.

Marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak powiedział w swoim wystąpieniu, że osiągnięte 105 lat temu zwycięstwo było możliwe dzięki determinacji, konsekwencji i wysiłkowi całego ówczesnego społeczeństwa polskiego w Wielkopolsce.

„Pokolenia Wielkopolan marzyły o wolności. Wspierały czyny powstańcze podejmowane na ziemiach polskich pod zaborami. Z coraz większą jednak świadomością, że wymaga to szczególnych okoliczności i pełnej mobilizacji. Nie zmarnowano tego czasu, opierając się próbom wynaradawiania, budując społeczne więzi ponadstanowe i rozwijając najróżniejsze formy społecznej aktywności. Dziś nazwalibyśmy to budową społeczeństwa obywatelskiego” - powiedział.

Podczas uroczystości odczytany został list od prezydenta Andrzeja Dudy.

„W kronice historycznych wydarzeń prowadzących do odrodzenia niepodległego państwa polskiego jedną z najważniejszych i najbardziej chlubnych kart stanowi powstanie wielkopolskie. Z dumą obchodzimy 105 rocznicę tego wielkiego patriotycznego zrywu” – napisał prezydent.

Andrzej Duda przypomniał, że po raz kolejny rocznica rozpoczęcia insurekcji świętowana jest jako Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego; święto państwowe ustanowione w 2021 r. przez Sejm RP.

„Z ogromną satysfakcją wystąpiłem do parlamentu z taką właśnie inicjatywą, odpowiadając na apel wielkopolskich samorządów, instytucji kultywujących historyczne dziedzictwo i organizacji społecznych. Jest bowiem niezwykle ważne, aby pamięć o zwycięskim powstaniu wielkopolskim miała wymiar nie tylko lokalny. Czyn zbrojny Wielkopolan i wspaniały tryumf odniesiony w zmaganiach w niemieckim zaborcą przynależą do skarbnicy pamięci narodowej i stanowią nieodłączną część polskiej tożsamości” – napisał prezydent.

Zaznaczył, że powstanie wielkopolskie na zawsze pozostaje dla wszystkich źródłem patriotycznej dumy i pokrzepienia.

„Jest ono świadectwem wielkości polskiego ducha, a zarazem rozważnego pragmatyzmu. Widzimy w nim inspirujący symbol, w którym wyrażają się: nieugiętość, siła, sprawczość i podmiotowość naszego narodu. Polacy nigdy nie pogodzili się z zaborami, z obcą przemocą, z unicestwieniem niepodległego bytu ojczyzny. Wytrwale podejmowane insurekcje są dowodem, że w imię wolności za broń chwytało każde polskie pokolenie” - napisał.

Prezydent podkreślił, że wszystkie insurekcje miały olbrzymie znaczenie, umacniały wolę walki i trwania przy polskości, jednak powstanie wielkopolskie zajmuje wśród nich miejsce szczególne.

„Należy do nielicznych zrywów zwycięskich, tych, które nie tylko potwierdziły niezłomny patriotyzm Polaków, lecz także spełniły nadzieję pokładane w zbrojnym wystąpieniu. Zawsze będziemy pamiętać, że o sukcesie powstania wielkopolskiego (...) przesądziły zarówno odwaga, jak i znakomita organizacja; wojskowa dyscyplina i dalekowzroczna odpowiedzialność powstańców” - zaznaczył.

Andrzej Duda przypomniał, że to właśnie na ziemiach, które były kolebką państwa polskiego, a w XIX i XX wieku wzorem pracy organicznej, rzutka armia powstańcza oraz sprawnie działająca polska administracja zadały potężny cios niemieckiemu zaborcy. „Nie do pomyślenia była niepodległa Polska bez wolnej Wielkopolski. Powstanie wielkopolskie dopełniło proces kształtowania zachodnich granic odrodzonej Rzeczypospolitej i umocniło naszą suwerenność. Po wsze czasy będzie ono przykładem dla kolejnych generacji Polaków, jak mamy zwyciężać i budować silną Polskę” – napisał prezydent.

Marszałek województwa wielkopolskiego podziękował w trakcie uroczystości wszystkim osobom i podmiotom, które corocznie wzbogacają obchody swoimi inicjatywami.

„Są wśród nich oficjalne obchody lokalne, opieka nad grobami, są koncerty, konferencje, konkursy, rekonstrukcje walk, marsze, biegi, gry miejskie, terenowe, murale, publikacje i wiele innych. Deklaruję, że, tak jak do tej pory, najcenniejsze z nich mogą liczyć na wsparcie samorządu województwa. Proszę również pamiętać o budującym się nowym muzeum powstania i tworzeniu wystawy, która czeka na autentyczne powstańcze pamiątki” – powiedział Marek Woźniak.

Jak zauważył „wiele udało się wspólnie osiągnąć, ale ambitny cel, aby każdy Wielkopolanin, a także coraz liczniejsza grupa naszych rodaków doceniała naszych powstańców, jest jeszcze przed nami”.

Obchody 105. rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego trwają w stolicy regionu przez cały dzień. Wcześniej na poznańskim Starym Rynku można było spotkać rekonstruktorów w mundurach z epoki i zobaczyć replikę historycznego myśliwca. Przedstawiciele władz regionu i miasta złożyli na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan kwiaty na mogiłach gen. Stanisława Taczaka i płk. Wincentego Wierzejewskiego. Kwiaty złożono także przy tablicach upamiętniających dowódców powstania wielkopolskiego, Ignacego Jana Paderewskiego oraz marynarzy powstańców wielkopolskich. Przewodniczący KEP, metropolita poznański abp Stanisław Gądecki sprawował w intencji powstańców mszę św. w poznańskiej farze.

Marszałek Woźniak pytany o nieobecność w czasie środowych obchodów w Poznaniu premiera czy prezydenta kraju powiedział, że "wszyscy wysyłają swoich reprezentantów".

"Rozumiem, że to jest bardzo specyficzny czas dla państwa. To jest bardzo duża zmiana, jeśli chodzi o władzę. Myślę, że te bieżące problemy, które towarzyszą wszystkim pełniącym najwyższe funkcje zdecydowanie mają pierwszeństwo nad uroczystościami. Rozumiem to jako osoba, która też przede wszystkim pracuje" - wyjaśnił.

W czwartek uroczystości związane ze 105. rocznicą wybuchu powstania będą obchodzone w Warszawie.

Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część miasta. Ostatecznie zostało ono wyzwolone 6 stycznia 1919 r., kiedy przejęto lotnisko. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część regionu.

Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska.(PAP)

autorzy: Szymon Kiepel, Rafał Pogrzebny

szk/ rpo/ aszw